|
|
|
|
Croesawodd y Cadeirydd Mrs Siwan Tecwyn Jones, Pennaeth
Ysgol Parc y Bont, Llanddaniel Fab i’r cyfarfod. Roedd Mrs
Jones yn bresennol i rannu rhai o’i safbwyntiau a’i
syniadau ynglyn â pham y tybiai hi y dyfarnwyd Gradd 1
i’r ysgol am ei darpariaeth Addysg Grefyddol yn CA1 a CA2
mewn arolygiad gan Estyn yn hwyr y flwyddyn
ddiwethaf.
|
|
|
|
Yn gyntaf cyfeiriodd Mrs Siwan Tecwyn Jones at yr hyn oedd
yn ei barn hi, yn gwahaniaethu rhwng ysgolion gyda nodweddion da
(yn cyfateb i Radd 2) ag ysgolion gyda nodweddion rhagorol (yn
cyfateb i Radd 1). Credai bod nodweddion da i’w canfod yn y
mwyafrif o ysgolion a bod y rhain yn cwmpasu bod â gwybodaeth
gadarn o storïau Beiblaidd a chrefyddau eraill; cynnal
ymweliadau â sefydliadau a mannau crefyddol; ymgymryd
â gwaith elusennol ac arddel a chynnal egwyddorion
cymdeithasol. Os am ddyrchafiad o fod yn ysgol â chanddi
nodweddion da i fod yn ysgol ag iddi nodweddion rhagorol, rhaid bod
gan y plant ddealltwriaeth ddofn o faterion crefyddol a’u bod
yn gallu dangos hynny; eu bod yn barod i gwestiynu, ac yn gwneud
hynny’n ddeallus; eu bod yn gallu gweld rhyfeddod mewn pethau
naturiol bywyd a’u bod yn gallu teimlo’r hyn sydd
o’u cwmpas. Yn ogystal, credir bod gofyn i’r plant allu
perthnasu’r wybodaeth i’w profiadau personol; bod gofyn
iddynt feddu ar y gallu i fyfyrio a gwerthfawrogi ystyr hynny
a’u bod yn barod i ystyried cwestiynau mawr bywyd. Dyna
sut y gwelai hi’r gwahaniaeth rhwng derbyn Gradd 1 a derbyn
Gradd 2 - yn gryno, ffeithiau a gwybodaeth yw Gradd 2 a
dealltwriaeth yw Gradd 1.
|
|
|
|
|
|
O ran cwestiwn Allweddol 1 sy’n gofyn pa mor dda mae
dysgwyr yn cyflawni, nodir pwysigrwydd sgiliau traws
Cwricwlaidd y ceisir eu meithrin yn y plant, strategaethau dysgu
newydd, asesu ar gyfer dysgu, chwilfrydedd, cyd-weithio, gallu i
ddatrys problemau a pheidio bod ofn pethau newydd , annibynniaeth
ac Addysg Bersonol a Chymdeithasol fel rhinweddau sy’n
gallu arwain at Radd 1. Parthed Cwestiwn Allweddol 2 sy’n
ymwneud â safon yr addysgu, gellir dweud bod gan staff Ysgol
Parc y Bont wybodaeth a dealltwriaeth drylwyr o feysydd llafur y
Cwricwlwm, dogfennaeth diweddar Llywodraeth y Cynulliad a
Chwricwlwm 2008 ac o ddatblygiadau diweddar, a’u bod yn awchu
i ddatblygu’u hunain mewn unrhyw gynlluniau newydd ac i
drosglwyddo’r wybodaeth wedyn yn brofiad ar lawr y dosbarth.
At hynny, gwnant yn siwr eu bod yn paratoi ac yn cynllunio’n
fanwl ac yn draws gwricwlaidd. Maent yn gwneud defnydd o
strategaethau dysgu amrywiol a maent yn gweld y manteision o
ddefnyddio medrau meddwl - cwestiynu, holi, dangos dealltwriaeth. O
ddod at Gwestiwn Allweddol 3 sy’n gofyn pa mor dda mae
profiadau dysgu yn cwrdd ag anghenion a diddordebau dysgwyr
a’r gymuned ehangach, ymdrechir yn bennaf i geisio llunio
gwersi sy’n ddiddorol yn hytrach na chyflwyno ffeithiau moel
mewn gofod. Ceisir cysylltu stori feiblaidd â phynciau eraill
megis daearyddiaeth y stori a gwneud pethau’n ddiddorol
i’r plant trwy gynnig profiadau byw a thrwy amrywio’r
addysgu a thrwy hyrwyddo dysgu creadigol lle y gofynnir i’r
plant greu rhywbeth o’r stori boed hynny’n ddarlun
neu’n waith celf. Cysylltir Addysg Grefyddol gyda phynciau
eraill a hefyd gyda chynlluniau megis Ysgol Iach ac Ysgol
Werdd.
|
|
|
|
|
|
Yn ystod wythnos yr arolwg, cyflwynwyd gwersi yn y
dosbarth derbyn ac ym Mlwyddyn 1 a 2 lle y gofynnwyd
i’r plant ystyried cwestiynau o bwys. Gofynnwyd iddynt
ystyried beth oedd yn bwysig yn eu bywydau hwy ac wedyn fe
ddangoswyd iddynt gyflwyniad o fywydau plant o gyfandir Affrica gan
ofyn iddynt wedyn a oedd eu hamgyffred o beth sy’n bwysig
iddynt wedi newid ar ôl gweld y cyflwyniad. Yn y wers
gwnaethpwyd defnydd o Dechnoleg Gwybodaeth ac fe anogwyd y plant i
drafod, i gymharu ac i newid meddwl. Ym mlwyddyn 3 a 4 fe drafodwyd
crefydd Islam ac yn arbennig, symboliaeth crefydd Islam trwy
ymarferion dadansoddi lluniau, stori, profiadau personol ac
ysgrifennu. Ym mlwyddyn 5 a 6 cafwyd gwers lle’r oedd y
plant yn astudio ffynonellau i ateb y cwestiwn mawr - yn yr achos
hwn “Beth yw rôl dyn ar y ddaear?”. Dyma’r
math o fframwaith ar gyfer gwers yr oedd yr ysgol wedi ei ddatblygu
cyn yr arolwg a arweiniodd at Radd 1.
|
|
|
|
|
|
Diolchodd y Cadeirydd yn fawr iawn i Mrs Siwan Tecwyn
Jones am ei chyflwyniad a mynegodd werthfawrogiad o’r
cynllunio gofalus a thrylwyr ar ran yr ysgol wrth addysgu Addysg
Grefyddol; roedd yn amlwg bod yr ysgol yn llwyddo i ennyn gwir
ddiddordeb y plant yn y pwnc ac roedd hyn yn rhywbeth i ymfalchio
ynddo.
|
|
|
|
|
|
Gofynnodd yr Is-Gadeirydd a oedd y ffaith mai ysgol
eglwysig yw Ysgol Parc y Bont yn gwneud gwahaniaeth; gan hynny,
oedd gan yr ysgol unrhyw ofynion mynediad penodol a pham y
dewisai ddilyn Maes Llafur Cytun Môn a Gwynedd yn hytrach na
Maes Llafur yr Eglwys? Adroddodd Mrs Siwan Tecwyn Jones mewn ymateb
bod yr ysgol yn cael cefnogaeth dda gan yr Eglwys a’i bod yn
falch o’r gefnogaeth honno. Yn ogystal ag arolwg Estyn lle bu
Addysg Grefyddol y pwnc yn destun arolygiad, cafodd yr ysgol
arolygiad blaenorol gan yr Eglwys oedd yn canolbwyntio ar dri
chwestiwn allweddol ac ar addoli ar y cyd a chredir bod yna
gysylltiad agos iawn rhwng yr addoli ar y cyd sy’n digwydd yn
yr ysgol ag Addysg Grefyddol. Nid oes gan yr ysgol
unrhyw ofynion mynediad; mae’n ysgol ag ynddi blant o
gefndiroedd aml-ethnig ac aml-ffydd ac edrychir ar hyn fel mantais
o ran ei fod yn ymestyn profiad y plant ac yn eu cynorthwyo i
werthfawrogi bod yna bobl â ganddynt gefndir a ffydd wahanol
a thrwy hynny yn meithrin empathi. Er bod yr ysgol yn dilyn Maes
Llafur Cytun Môn a Gwynedd, mae hefyd yn tynnu oeddi ar
faes llafur yr Eglwys ac yn gwneud defnydd ohono.
|
|
|
|
|
|
Diolchodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) i Mrs Siwan
Trefor Jones am ei pharodrwydd i rannu o’i hamser a’i
phrofiad gyda’r CYSAG y prynhawn hwn a rhoddodd wybod
i’r aelodau ei bod hefyd ymhlith y siaradwyr gwadd a
gyfarchodd Cynhadledd Penaethiaid Môn a chredai ei bod wedi
amlygu’r nodweddion hynny sy’n cyfrannu at ragoriaeth
ym maes Addysg Grefyddol.
|
|
|
|
|
|
Roedd y Cynghorydd Peter Rogers am ddwyn sylw at
bwysigrwydd cyfranogiad plant a bod y ffaith bod plant yn Ysgol
Parc y Bont yn ymddiddori mewn ffordd weithredol ym maes Addysg
Grefyddol yn ffactor allweddol yn ei llwyddiant. Diolchodd y
Cynghorydd Raymond Jones yntau am y cyflwyniad ac fe aeth ar
drywydd cyfarfodydd boreol yn yr ysgol a gofynnodd a oedd y
cyfarfodydd hyn yn dal i gael eu cynnal.
|
|
|
|
|
|
Adroddodd Pennaeth Ysgol Uwchradd Caergybi o safbwynt yr
ysgol honno mai ar ddiwedd y diwrnod ysgol cynhelir y cyfryw
gyfarfodydd; fodd bynnag, yn y deunaw mis diwethaf gwnaed ymdrech i
adfer cyfarfodydd ysgol gyfan ar ddydd Llun ac ar ddydd Gwener gan
geisio hefyd datblygu elfen grefyddol o fewn y cyfarfodydd.
Rhoddant gyfle iddo ef fel Pennaeth yr ysgol i weld yr ysgol gyfan
ac mae’r cyfarfod ar ddydd Llun yn gosod y cywair ar gyfer yr
wythnos i ddod tra bo’r cyfarfod dydd Gwener yn adolygu
digwyddiadau a chyflawniadau’r wythnos.
|
|
|
|
|
|
Adroddodd Ymgynghorydd y Dyniaethau ei bod yn sialens i
ysgolion drefnu cyfnodau addoli ar y cyd ac mae’n ddisgwyliad
arnynt i wahaniaethu rhwng cyfarfod sy’n ymwneud â
threfn yr ysgol ac â llwyddiannau’r wythnos, a’r
cyfarfodydd hynny sy’n rhoi cyfle i ddisgyblion
ddatblygu’n ysbrydol ac yn foesol ac sy’n gofyn am
awyrgylch â naws priodol iddo. Weithiau mae’n fwy
priodol i’r math hwn o gyfarfod ddigwydd ar lefel blwyddyn
neu ar lefel dosbarth yn hytrach nag ar lefel ysgol
gyfan.
|
|
|
|
|
|
Roedd yr Is-Gadeirydd am i’r CYSAG gofio nad
yw’r term Saesneg ar gyfer cyfarfod o’r fath sef
“Assembly” bellach yn derm ag iddo unrhyw rym o fewn y
Ddeddf a’i fod wedi cael ei ddisodli gan addoli ar y cyd
(Collective worship). Fe all gweithred o addoli ar y cyd ddigwydd o
fewn unrhyw grwp ac er y gwelir manteision o gynnull cyfarfodydd
seciwlar ar y llinellau a ddisgrifir gan Bennaeth Ysgol Uwchradd
Caergybi uchod, gellir dadlau y dylai’r ddau gyfarfod gael eu
harwain gan bobl wahanol er mwyn peidio â
chymylu’r ffiniau’r rhwng y ddwy elfen, sef cyfarfod
sy’n weithred o addoli ar y cyd a chyfarfod sy’n
seciwlar ei naws.
|
|
|
|
|
|
Penderfynwyd diolch i Mrs Siwan Trefor Jones am ei
chyflwyniad ac am roi o’i hamser i fynychu’r cyfarfod
hwn o’r CYSAG.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cyflwynwyd ac arwyddwyd fel rhai cywir, cofnodion cyfarfod
blaenorol, y CYSAG a gynhaliwyd ar 25 Mawrth, 2009.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Penderfynwyd diwygio’r cyfeiriad at Mr Stephen
Francis Rowe yn y rhestr presenoldeb i ddarllen Mr Stephen Francis
Roe.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Holodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) a oedd y CD -
A Jewish Way of Life - y cyfeirir ato ar dudalen 3 y cofnodion wedi
dod i law erbyn hyn. Dywedodd Ymgynghorydd y Dyniaethau mewn
ymateb y byddai’n cynnal ymholiadau’n ei
gylch.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Ar dudalen 3 hefyd mewn perthynas ag aelodaeth y CYSAG,
adroddodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) ei fod yn deall bod
cwrdd chwarter Annibynwyr Môn wedi cadarnhau enwebiad yr
Athro Euros Wyn Jones fel cynrychiolydd yr enwad ar CYSAG
Môn. Nid oedd wedi derbyn ymateb hyd yn hyn ynglyn ag
enw’r sawl fyddai’n gwasanaethu ar y CYSAG ar ran yr
Eglwys Babyddol. Soniodd y Parch. Elwyn Jones nad oedd yn
ymwybodol bod enwebiad yr Athro Euros Wyn Jones wedi cael ei
gymeradwyo gan y cwrdd chwarter; gofynnodd y Pennaeth Gwasanaeth
(Addysg) iddo sicrhau bod enwebiad yr Athro Euros Wyn Jones yn cael
ei ffurfioli.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Cadarnhaodd Mrs Helen Roberts mai ar sail bob yn ail
gyfarfod yr oedd hi’n mynychu cyfarfodydd o Gymdeithas
CYSAGau Cymru ac na fyddai’n mynd i’r ddau gyfarfod
nesaf fel y cofnodwyd.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Gofynnodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) parthed y Maes
Llafur Cytun y cyfeirir ato ar dudalen 4 y cofnodion a oedd yn a
unrhyw gynnydd wedi’i wneud o ran rhoi naws leol iddo.
Ymatebodd Ymgynghorydd y Dyniaethau bod trafodaethau yn ei gylch yn
parhau.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) ei fod wedi
ysgrifennu at Benaethiaid Ysgol y Bont, Llangefni, Ysgol Parc y
Bont, Llanddaniel Fab ac Ysgol y Parch. Thomas Ellis, Caergybi yn
dilyn adrodd am eu llwyddiannau mewn arolygiadau i gyfarfod
diwethaf y Cysag (tudalen 6 ar y cofnodion), a’i fod hefyd
wedi ysgrifennu at Bennaeth Ysgol Llangaffo mewn gwerthfawrogiad
o’r hunan arfarniad a ddarparwyd gan yr ysgol ac a gyflwynwyd
i gyfarfod diwethaf y Cysag.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Parthed y drafodaeth mewn perthynas ag addoli ar y cyd ar
dudalennau 7 ac 8 y cofnodion, ac yn benodol yr hawl a roddwyd yn
awr i ddisgyblion chweched dosbarth beidio â chymryd rhan
mewn addoli ar y cyd, rhoddodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg)
wybod i’r Cysag ei fod wedi codi’r mater gyda
Phenaethiaid Uwchradd Môn mewn cyfarfod o’r Grwp
Strategol Uwchradd. Bu i’r penaethiaid gadarnhau nad oeddent
wedi hysbysebu’r ffaith bod hawl gan ddisgyblion chweched
dosbarth i beidio â chymryd rhan mewn addoli ar y cyd
a’u bod wedi nodi mai ond cychwyn ar y broses o reoli’r
newid oeddent. Roeddent oll hefyd yn cydnabod bod yna werth mewn
presenoldeb disgyblion y chweched dosbarth mewn addoli ar y cyd. Y
genadwri yn gyffredinol felly yw nad yw disgyblion chweched
dosbarth ysgolion uwchradd Ynys Môn yn tynnu allan o addoli
ar y cyd.
|
|
|
|
|
|
Mewn perthynas â’r llythyr a anfonwyd
gan Gadeirydd y Cysag at y Gweinidog dros Addysg, Plant, Dysgu
Gydol Oes a Sgiliau yn Llywodraeth y Cynulliad dyddiedig 26 Mawrth,
2009, yn mynegi anfodlonrwydd y corff gyda’r modd y
cyhoeddwyd y newid hwn ynghyd â’r diffyg ymgynghori yn
ei gylch, cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) nad oedd
ymateb i’r llythyr wedi’i dderbyn hyd yma.
|
|
|
|
|
|
Roedd y Cynghorydd Peter Rogers o’r farn bod y
diffyg cydnabyddiaeth i’r llythyr a’i neges o du
Llywodraeth y Cynulliad yn siomedig ac yn annerbyniol ac fe
gynigiodd bod y Cysag yn erlid y mater ac yn ceisio ymateb gan y
Gweinidog. Roedd y Cysag yn gefnogol i’r cynnig hwn.
Adroddodd yr Is-Gadeirydd o safbwynt yr Eglwys Bresbyteraidd bod
Llywodraeth y Cynulliad wedi ymateb i lythyr gwreiddiol a anfonwyd
gan yr enwad yn protestio yn erbyn y newid hwn a’r modd
y’i gweithredwyd ond oherwydd na farnwyd bod yr ymateb yn
ddigonol, anfonwyd ail lythyr yn gofyn am esboniad llawnach, ac nid
oedd unrhyw ymateb wedi ei dderbyn i’r ail lythyr
hwn.
|
|
|
|
|
|
Roedd y Cadeirydd yn nodi barn yr aelodau ac roedd hefyd
am gydnabod mewnbwn yr Is-Gadeirydd i’r llythyr anfonwyd ar
ran y Cysag at y Gweinidog dros Addysg, Plant, Dysgu Gydol Oes a
Sgiliau.
|
|
|
|
|
|
Penderfynwyd gofyn i’r Pennaeth Gwasanaeth
(Addysg) ymholi ynglyn â chael ymateb gan y Gweinidog dros
Addysg, Plant, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau i’r llythyr a
anfonwyd ati gan y Cysag ar 26 Mawrth, 2009, yn cofnodi ei siom
ynglyn â’r modd y cyflwynwyd y newid sy’n golygu
y caiff disgyblion chweched dosbarth dynnu’n ôl o
addoli ar y cyd.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cyflwynwyd - Gwybodaeth
dan Adran 28, Deddf Addysg 2005 am gynnwys y rhannau perthnasol
hynny o adroddiadau arolygu ysgolion mewn perthynas ag Ysgol
Gymuned Bodffordd, Ysgol Gynradd Llangoed ac Ysgol Gymuned
Llannerchymedd.
|
|
|
|
Adroddodd y Pennaeth
Gwasanaeth (Addysg) ar brif ganfyddiadau’r arolygiadau uchod
fel a ganlyn -
|
|
|
|
Ysgol Gymuned
Bodffordd
|
|
|
|
Arolwg byr oedd hwn
sy’n golygu na arolygwyd pynciau unigol. Yn ei grynodeb dywed
yr Arolygwr bod yr ysgol yn un dda a bod ei nodweddion da yn cael
eu hadlewyrchu mewn nifer o bethau gan gynnwys ethos arbennig yr
ysgol. Mae’r proffil graddau yn gryf gyda chwe Gradd 2 ac un
Gradd 1 wedi’u dyfarnu ar draws y saith cwestiwn allweddol.
Mewn perthynas â chwestiwn allweddol 3 sy’n gofyn
pa mor dda mae profiadau dysgu yn cwrdd ag anghenion a diddordebau
dysgwyr a’r gymuned ehangach, daw’r Arolygwr i’r
casgliad bod yr ysgol yn cydymffurfio gyda’r gofyn statudol i
gynnal addoli ar y cyd yn ddyddiol a bod y staff yn hybu datblygiad
ysbrydol y disgyblion yn rhagorol drwy wersi addysg grefyddol a
thrwy addoli ar y cyd. Canfu’r arolygwr hefyd bod yr ysgol yn
hybu datblygiad moesol, cymdeithasol a diwylliannol y disgyblion yn
rhagorol.
|
|
|
|
Yn y fan hyn fe atgoffodd
y Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) aelodau’r Cysag eu bod mewn
penderfyniad peth amser yn ôl wedi gofyn, yn yr achosion
hynny pan nad yw Addysg Grefyddol y pwnc yn cael ei arolygu, bod
hunan arfarniad yr ysgol unigol yn cael ei gyflwyno gerbron, a
gofynnodd iddynt a oeddent am lynu wrth y penderfyniad hwn. Soniodd
Ymgynghorydd y Dyniaethau ei fod yn dra thebygol o gofio bod Estyn
yn bwriadu newid y drefn arolygu, na fydd pynciau unigol yn cael eu
harolygu yn y cylch nesaf a bydd y ffocws y hytrach ar edrych ar
sgiliau. Lleiafrif o ysgolion sy’n cael eu harolygu’n
bynciol ac felly mae’n annhebyg y ceir adroddiad arolygiad ar
Addysg Grefyddol yn Ysgol Bodffordd yn y dyfodol agos. Disgwylir
bydd y drefn newydd yn golygu y cynhyrchir adroddiad pynciol yn
achlysurol ac er na fydd yna adroddiad felly ar sail ysgol unigol
fe fydd yn fantais cael gweld sefyllfa ehangach Addysg Grefyddol
yng Nghymru.
|
|
|
|
Dywedodd yr Is-Gadeirydd
ei fod wedi bod yn bresennol yng Nghynhadledd Estyn pan drafodwyd y
syniadaeth newydd ynghylch y drefn arolygu ac yn y gynhadledd honno
fe bwysleisiwyd pa mor bwysig felly fyddai adroddiadau hunan
arfarnu’r ysgolion. Yng ngoleuni hynny, ac yng ngoleuni hefyd
dyletswydd y Cysag i fonitro perfformiad ysgolion yn y maes Addysg
Grefyddol, credai y dylai’r Cysag ofyn am gael gweld
adroddiadau hunan-arfarnu ysgolion. Cefnogodd y Cysag y safbwynt
hwn ac fe nodwyd y cafwyd adroddiad hunan-arfarnu Addysg Grefyddol
Ysgol Llangaffo a gyflwynwyd i’r cyfarfod blaenorol yn un
adeiladol iawn.
|
|
|
|
Ysgol Gynradd
Llangoed
|
|
|
|
Ni chafodd Addysg
Grefyddol y pwnc ei arolygu yn yr achos hwn ychwaith. Mae proffil
graddau’r ysgol ar draws yr ystod o gwestiynau allweddol yn
gyson Gradd 2 gyda Gradd 3 wedi’i ddyfarnu i Gwestiwn
Allweddol 6. O ran Cwestiwn Allweddol 3 mewn perthynas â pha
mor dda mae profiadau dysgu yn cwrdd ag anghenion a diddordebau
dysgwyr a’r gymuned ehangach, dywed yr Arolygwr bod
datblygiad moesol a diwylliannol y disgyblion yn cael ei feithrin
yn effeithiol iawn; ei farn hefyd yw bod disgyblion yn ymdrin
â gwahanol ddiwylliannau a chrefyddau yn aeddfed a
chydwybodol a bod addoli ar y cyd yn bodloni’r gofynion
statudol ac yn rhoi cyfle i ddisgyblion ystyried cwestiynau
moesol.
|
|
|
|
Ysgol Gynradd
Llannerchymedd
|
|
|
|
Yn ei grynodeb,
mae’r Arolygydd yn dweud bod Ysgol Llannerchymedd yn ysgol
dda gyda nifer o nodweddion rhagorol a’i bod hefyd yn ysgol
gynnes a chyfeillgar sy’n rhoi amgylchedd hapus a diogel lle
mae’r disgyblion yn awyddus i ddysgu. Mae proffil
graddau’r ysgol yn y saith cwestiwn eto yn gyson Radd 2 gyda
Gradd 1 wedi’i ddyfarnu i Gwestiwn Allweddol 4. Bu
Addysg Grefyddol y pwnc yn destun arolygiad tro hwn ac fe fu
i’r Arolygwr ddyfarnu Gradd 2 i Addysg Grefyddol yn CA1 ac yn
CA2 sy’n dynodi y canfuwyd nodweddion da a dim diffygion
pwysig. Mae’r adroddiad yn ymhelaethu ar yr hyn a farnwyd yn
nodweddion da ac un nodwedd sy’n dal sylw yw’r
datganiad bod disgyblion hyn yn CA2 yn gwneud cyfraniad aeddfed
iawn i drafodaethau dosbarth ar arferion megis peryglon
stereoteipio a rhagfarn. Sylwodd Ymgynghorydd y Dyniaethau nad oedd
y safonau a gyrhaeddwyd cystal yn yr arolygiad blaenorol a da yw
gallu dweud bod yr ysgol wedi dangos cynnydd trwy ymroddiad a
gwaith caled.
|
|
|
|
Roedd y Cysag yn croesawu
casgliadau’r arolygwyr yn achos y tair ysgol ac roedd yn
gwerthfawrogi’r ymdrech a’r gwaith caled yr oedd yr
adroddiadau yn tystio iddynt. Yn ôl yr arfer roedd yr aelodau
am i’r Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) lythyru’r tair
ysgol i gyfleu iddynt ddiolchiadau’r Cysag am eu gwaith
a’u cyflawniadau canmoladwy.
|
|
|
|
Penderfynwyd
-
|
|
|
|
5.1
|
Gofyn i’r Pennaeth Gwasanaeth (Addysg)
ysgrifennu at Benaethiaid y tair ysgol uchod i gyfleu iddynt hwy
a’u staff ddiolchiadau‘r Cysag am eu gwaith caled
a’i longyfarchiadau ar eu cyflawniadau canmoladwy.
|
|
|
5.2
|
Bod adroddiadau hunan-arfarnu Addysg Grefyddol
diweddaraf Ysgol Gymuned Bodffordd ac Ysgol Gynradd Llangoed yn
cael eu cyflwyno i’r Cysag maes o law.
|
|
|
|
|
6
|
ADDYSGU, ADNODDAU A HYFFORDDIANT ATHRAWON
|
|
|
|
|
Rhoddodd Ymgynghorydd y
Dyniaethau gyflwyniad ynghylch yr adnoddau sydd ar gael i
gynorthwyo athrawon i gyflwyno Addysg Grefyddol ar lawr y dosbarth
gyda ffocws penodol ar CA2. Rhoddodd ddiweddariad bras cychwynnol
hefyd ynglyn â beth oedd y sefyllfa mewn perthynas ag effaith
y Maes Llafur Cytun ar lawr y dosbarth
|
|
|
|
Cyfeiriodd Ymgynghorydd y
Dyniaethau at rai enghreifftiau o unedau o waith Addysg Grefyddol
yn CA2 yng nghyswllt y cwestiwn allweddol “Fi Fy Hun -
Pwy Ydw I?” ar gyfer cyfres o wersi yn ymwneud â sawl
pwnc a hefyd “Oes Rhaid Marw?,” ac fe eglurodd
sut y defnyddir y themâu i ddatblygu sgiliau ac yng nghyswllt
gweithgareddau gwahaniaethol. Teg yw dweud bod athrawon yn eithaf
cyfforddus gyda’r gofyn o ran archwilio credoau ac arferion
crefyddol, ac maent wedi cael llwyddiant o ran annog plant i fynegi
ymatebion personol ac i ofyn cwestiynau. Fodd bynnag, maent yn llai
hyderus gyda chael plant i ymdrin â chwestiynau sylfaenol a
da yw gallu adrodd bod APDGOS wedi datblygu dwy gyfres o lyfrynnau
i gefnogi athrawon ar lawr y dosbarth gyda’r gofyn hwn.
Mae’r gyfres sydd wedi’i hysgrifennu gan Gavin a Fiona
Craigen ag iddi nifer o destunau megis A Oes Heddwch?, sef adnodd y
gellir ei ddefnyddio ar gyfer gweithgareddau Sul y Cofio ac ar
gyfer hanes y Rhyfelau Byd; A Oes Rhaid Marw?; Beth Sy’n
Gwneud Ni’n Ddynol?; Ydi Awdurdod yn creu Rhyddid? ; Byd Pwy
Ydi Hwn? a Beth sy’n Real? Lluniwyd cynllun gweithredu ar
sail y llyfryn, “A Oes Rhaid Marw?” ac mae wedi cael ei
ddefnyddio gan un ysgol sydd hefyd wedi gweithio i mewn i’r
uned, astudiaeth o fynwent. [Dosbarthwyd y llyfrynnau a rhoddwyd
cyfle i’r aelodau bori drostynt] Credir bod y gyfres
hon yn ffordd hwylus o gynorthwyo athrawon i fynd i’r afael
â chwestiynau sylfaenol.
|
|
|
|
I gynorthwyo athrawon o
ran pryd mae’n briodol iddynt gyflwyno credoau eraill, ceir
cyfres o lyfrau gan yr Athro Leslie Francis a Tania ap Sion
sy’n ddilyniant i’r gyfres a gyhoeddwyd ganddynt ar
gyfer CA1 lle gwelwyd dau gymeriad - Aled a Sian yn ymweld â
mannau crefyddol. Yn y gyfres ar gyfer CA2, Rhys a Sara yw’r
cymeriadau ac mae’r ddau yn byw mewn cymdeithas aml-ethnig ac
aml-ffydd. Ceir llyfryn ar bob un o’r crefyddau mawr ac
mae’r testun wedi’i rannu yn bedair pennod, sef
addoldy; defod; llyfr sanctaidd; crefydd yng nghyswllt yr
amgylchedd ac elusennau, ynghyd â themau yn ymwneud â
bwyd. [Dosbarthwyd y llyfrynnau hyn hefyd i aelodau’r Cysag
gael eu gweld].
|
|
|
|
Mae modd i athrawon
ddefnyddio’r llyfrynnau hyn mewn mwy nag un ffordd , er
enghraifft ar lefel set benodol ac fe ddangoswyd enghraifft o
gynllun tymor byr wedi’i seilio ar destun Eglwys Uniongred.
Wrth astudio addoldy fe ellir gwneud defnydd o nifer o
strategaethau megis defnyddio cartwn cysyniad sy’n dangos
nifer o gymeriadau a’r rheini’n cynnig sawl ateb
i’r cwestiwn sylfaenol - Pam mae eiconau yn bwysig i
aelodau’r Eglwys Uniongred Ddwyreiniol? Gofynnir i’r
plant ddethol yr hyn maent yn ei dybio yw’r ateb
cywir.
|
|
|
|
Gellir defnyddio mwy nag
un llyfryn ar yr un pryd. Gofynnwyd y cwestiwn Pwy sy’n
gwrando ar negeseuon amgylcheddol? ac fe drafodwyd gwaith Cynllun
Ysgolion Gwyrdd Gwynedd a Môn ac fe edrychwyd ar y gwaith a
wnaed mewn daearyddiaeth; edrychwyd hefyd ar y syniad o ryfeddod
trwy edrych ar rai o’r delweddau ar safle’r we,
Earth from Above. Mae rhai ysgolion wedi ceisio ateb y cwestiwn, Pwy
sy’n gwrando ar negeseuon amgylcheddol, ac maent yn gwneud
hynny trwy ddefnyddio’r bennod yn y llyfrau sy’n
sôn am agwedd y ffydd tuag at stiwardiaeth a’r
amgylchedd ; mae’r ysgolion wedi mynd ati wedyn i geisio ateb
y cwestiwn “Beth mae gwahanol grefyddau yn ei gredu am
y byd?” Rhydd y gyfres hon ddulliau amgen i athrawon roddi
gwaith at ei gilydd ac mae diolch yn ddyledus i’r Mudiad
Addysg Grefyddol am eu gwaith cyfieithu ar lyfrynnau Addysg
Grefyddol CA2 ac fe wyddir y bydd y ddau lyfryn diweddaraf sef
Ymchwilio i Gwestiynau Dyrys ac Ymchwilio i Gredoau ar Waith yn y
Byd yn cael croeso mawr gan athrawon.
|
|
|
|
Diolchodd y Cadeirydd ac
aelodau Cysag i Ymgynghorydd y Dyniaethau am ei chyflwyniad a
sylwodd mai da oedd gweld cymaint o adnoddau o ansawdd ar gael
i athrawon i’w cefnogi wrth gyflwyno Addysg
Grefyddol.
|
|
|
|
Penderfynwyd
nodi’r wybodoaeth a gyflwynwyd gan Ymgynghorydd y Dyniaethau
gan ddiolch iddi am y cyflwyniad.
|
|
|
|
|
|
|
|
Cyflwynwyd ac fe’u
nodwyd -
|
|
|
|
Ÿ
|
Copi o’r llythyr a anfonwyd gan Gadeirydd y Cysag at
Y Gweinidog dros Blant, Addysg, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau yn mynegi
pryder y corff ynglyn â’r modd y cyflwynwyd y newid
sy’n caniatau i ddisgyblion chweched dosbarth beidio
mynychu addoliad ar y cyd ac y’i crybwyllwyd o dan y
drafodaeth ar y cofnodion uchod.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Copi o lythyr gan Mrs Rhian Linecar o gorff Cytun yn rhoi
gwybod mai hi bellach yw’r person cyswllt rhwng yr Eglwysi
Rhyddion a’r cyrff CYSAGau yng Nghymru petai swydd yn dod yn
wag ar un o’r Cysagau a bod angen aelod o un o’r
Eglwysi Rhyddion i’w llenwi. Sylwodd yr Is-Gadeirydd bod y
llythyr yn berthnasol yng nghyswllt y cyrff CYSAGau hynny yng
Nghymru y mae arnynt gynrychiolaeth o’r Eglwysi Rhyddion ond
bod sefyllfa Cysagau Môn a Gwynedd yn wahanol gan fod
gan gyrff Cysagu Môn a Gwynedd gynrychiolaeth arnynt o
du’r enwadau unigol yn hytrach na’r Eglwysi
Rhyddion fel corff cyfansawdd.
|
|
|
|
|
8
|
CEFNOGAETH I ADRAN ADDYSG GREFYDDOL
|
|
|
|
|
Adroddodd Ymgynghorydd y
Dyniaethau ynghylch cefndir y mater hwn ac fe atgoffodd y Cysag bod
darpariaeth Addysg Grefyddol yn Ysgol Uwchradd Caergybi wedi bod yn
destun pryder ers cyfnod a bod y Cysag yn ei gyfarfod yn y Gwanwyn
wedi gofyn am ddiweddariad ynlgyn â sefyllfa’r pwnc yn
yr ysgol. Yn fras, be benodwyd athro ifanc newydd gymhwyso yn
Bennaeth Adran Addysg Grefyddol yn Ysgol Uwchradd Caergybi oddeutu
dwy flynedd yn ôl a bu i’r Cysag ofyn iddi hi fel
Ymgynghorydd y Dyniaethau, yr Athrawes Ymgynghorol Addysg
Grefyddol a Chwmni Cynnal ei gefnogi ac fe ddarparwyd
cefnogaeth i’r adran yn y gwaith. Gellir adrodd bod y
Pennaeth Adran wedi ymateb yn bositif i’r sialens ac wedi
ymgymryd â’r gwaith yn gydwybodol iawn.
|
|
|
|
Ym mis Mai eleni fe
gynhaliwyd ymweliad ag Adran Addysg Grefyddol Ysgol Uwchradd
Caergybi ac fe ganfuwyd bod y Pennaeth Adran wedi llunio cynlluniau
gwaith ar gyfer CA3 yn ôl yr hyn oedd yn flaenoriaeth ganddo.
Roedd cwrs diddorol wedi’i sefydlu a oedd hefyd yn ysgogol i
ddisgyblion yn ymuno â’r ysgol yn CA3. Cafwyd y cyfle i
arsylwi ar wers, a braf oedd gweld y Pennaeth Adran yn gwneud
defnydd o strategaethau addysgu gwahanol a mentrus hefyd.
Mae’n ddisgwyliad bellach ar ddisgyblion i fod yn fwy
gweithredol yn eu gwersi yn hytrach na bod yr athro’n
cyflwyno gwybodaeth iddynt yn fecanyddol, ac fe allai ddweud ei bod
wedi gweld yn ystod y wers hon, plant yn weithgar am gyfnodau hir
a’r gwaith hwnnw yn cynnwys darllen, gwaith grwp neu waith
creu a teg yw dweud bod angen sgiliau rheoli dosbarth cadarn i gadw
trefn ar ddosbarth o’r fath. Gwelodd gwneud defnydd o
adnoddau newydd ynghyd â pharodrwydd i gydio yn yr agenda
sgiliau newydd. Gellir adrodd hefyd bod grwp cymharol fychan o 12
neu 13 o ddisgyblion yn awyddus i weithio tuag at gymhwyster Addysg
Grefyddol y flwyddyn nesaf, a dyma’r tro cyntaf mewn nifer o
flynyddoedd yn Ysgol Uwchradd Caergybi i ddisgyblion ddewis i
astudio Addysg Grefyddol fel pwnc arholiad. Braf felly yw gallu
adrodd am gynnydd o bwys mewn cyfnod byr, ac er y gwelodd ambell i
blentyn yn herio’r athro fe welodd eraill yn ymddiddori yn y
pwnc er eu gwaethaf. Serch hynny, erys gwaith i’w wneud eto o
ran Addysg Grefyddol statudol yn CA4 a CA5 ac roedd yn fater o
bryder na welodd llawer o waith ysgrifenedig gan ddisgyblion heblaw
am sampl bychan o waith disgyblion Blwyddyn 9. Mae yna
faterion sydd angen sylw ac mae yna sialensau y bydd gofyn
i’r ysgol ymateb iddynt. Ar y llaw arall, ni allai
feirniadu’r addysgu o ran yr ymroddiad, y gwaith paratoi
a’r gwaith cynllunio, a gallai ond dymuno’n dda
i’r Pennaeth Adran gyda’r grwp TGAU.
|
|
|
|
Adroddodd Pennaeth Ysgol
Uwchradd Caergybi ei fod yn ddiolchgar iawn am gefnogaeth
Ymgynghorydd y Dyniaethau trwy gydol y cyfnod; mae Addysg Grefyddol
yn gyfrifoldeb athro sydd yn gymharol amhrofiadol ond sydd yn
berson diwyd ac sy’n benderfynol o ddatblygu Addysg Grefyddol
o fewn yr ysgol. Mae dipyn o waith eto i’w wneud ond mae
camau ymlaen wedi cael eu gwneud yn CA3 ac yn CA4 fel rhan
o’r rhaglen addysg bersonol a chymdeithasol. Bu i’r
Pennaeth Adran Addysg Grefyddol lunio taflen wybodaeth ar y cwrs
TGAU ar gyfer noson rhieni ac athrawon ac fe wnaed argraff
gadarnhaol ar y rhieni a rhaid nodi ei fod yn gwrs llawn yn hytrach
na chwrs byr. Yn y chweched dosbarth mae Addysg Grefyddol
wedi’i amserlennu fel rhan o’r Fagloriaeth Gymreig ac
mae’n amcanu at ofyn cwestiynau sy’n berthnasol i
brofiadau pobl ifanc y gymdeithas gyfoes. Er ei bod wedi bod
yn gyfnod dwy flynedd heriol ac anodd weithiau i’r Pennaeth
Adran newydd mae wedi llwyddo i sefydlu grwp o ddisgyblion TGAU
sydd â chymhelliant i astudio’r pwnc i’r lefel
hon. Bydd Blwyddyn 7 y flwyddyn nesaf yn ymwneud â gwaith
prosiect ac mae Addysg Grefyddol fel un o bynciau’r
Dyniaethau ymhlith y pynciau fydd yn cael eu haddysgu trwy’r
cyfrwng hwn.
|
|
|
|
Roedd aelodau’r
Cysag am longyfarch Ysgol Uwchradd Caergybi ar y cynnydd a wnaed
gan yr ysgol ac roeddent wedi’u calonogi ganddo. Ategwyd hyn
gan sylwadau gan aelodau unigol a oedd wedi bod yn ymhel â
gweithgareddau yng Nghaergybi - y Diacon Stephen Roe oedd wedi
trefnu gwasanaeth yn Eglwys Caergybi fel rhan o ddigwyddiadau
Wythnos Gristnogol ac wedi cael cynrychiolydd o Ysgol Uwchradd
Caergybi yno am y tro cyntaf mewn amser maith, a’r Parch
Elwyn Jones oedd wedi bod yn aelod o dîm a gynhaliodd weithdy
yn yr ysgol gyda Blwyddyn 8 ac oedd yn nodi bod y disgyblion wedi
creu argraff ffafriol iawn arnynt.
|
|
|
|
Sylwodd y Pennaeth
Gwasanaeth (Addysg) y bu’r drafodaeth hon ynglyn ag Addysg
Grefyddol yn y gorffennol yn troi o gwmpas athrawon heb
gymhwyster Addysg Grefyddol yn addysgu’r pwnc ; bellach mae
yna athro cymwys yng Nghaergybi yn gyfrifol amdano. Teimlad y Cysag
oedd y dylai’r athro newydd gymhwyso ganolbwyntio yn y lle
cyntaf ar CA3 a sicrhau bod trefniadaeth gadarn yn ei lle ar
gyfer y pwnc ar y lefel hon cyn symud ymlaen wedyn i CA4, ac fe
fydd yna gostau ychwanegol o geisio cynnal dosbarth TGAU a
hynny mewn cyfnod ariannol anodd. Pery materion y mae angen rhoi
sylw iddynt gan gynnwys y ddarpariaeth Addysg grefyddol
ôl-16. Yng ngoleuni’r ystyriaethau hyn felly awgrymodd
bod y Cysag yn cofnodi ei ddiolch i Ymgynghorydd y Dyniaethau a
thîm Cynnal am eu cynhaliaeth a’u cefnogaeth a hefyd i
Bennaeth Adran Addysg Grefyddol Ysgol Uwchradd Caergybi am ei waith
caled a’i ddyfalbarhad, a’i fod yn gofyn bod y
gefnogaeth honno o du Cynnal yn parhau. Credai bod pennod newydd
cadarnhaol yn hanes Ysgol Uwchradd Caergybi wedi dechrau ac yn
ogystal â datblygu Addysg Grefyddol o fewn yr ysgol roedd y
Pennaeth Ysgol hefyd wedi gwneud cryn waith ar adfer y berthynas
rhwng yr ysgol uwchradd ag ysgolion cynradd y dref. Barnai y
dylai’r Cysag dderbyn adroddiad cynnydd pellach o fewn y
flwyddyn.
|
|
|
|
Penderfynwyd
-
|
|
|
|
8.1
Derbyn y wybodaeth mewn perthynas â
chynnydd Ysgol Uwchradd Caergybi ym maes Addysg Grefyddol gan
ddiolch i Ymgynghorydd y Dyniaethau a’r Pennaeth Ysgol
amdani.
|
|
8.2
Bod y Cysag o’r farn y
dylai’r gefnogaeth a ddarparwyd gan Gwmni Cynnal i Adran
Addysg Grefyddol Ysgol Uwchradd Caergybi barhau.
|
|
8.3
Bod y Cysag yn derbyn adroddiad cynnydd
pellach mewn perthynas ag Addysg Grefyddol yn Ysgol Uwchradd
Caergybi ym mhen blwyddyn.
|
|
8.4
Cofnodi gwerthfawrogiad y Cysag am y
gwaith a’r ymdrech o du Ymgynghorydd y Dyniaethau a Chwmni
Cynnal ynghyd â Phennaeth Adran Addysg Grefyddol Ysgol
Uwchradd Caergybi sydd wedi arwain at y cynnydd yr adroddwyd amdano
uchod.
|
|
|
|
9
|
MATERION CYMDEITHAS CYSAGau CYMRU
|
|
|
|
|
Adroddodd y Cadeirydd ei
fod ef a’r Is-Gadeirydd wedi
mynychu cyfarfod Cymdeithas CYSAGau Cymru ym Mhen y Bont ar Ogwr ar
13 Mawrth, 2009, ond nad oedd cofnodion y cyfarfod eto wedi’u
derbyn. Eglurodd yr Is-Gadeirydd mai’r nod yw bod fersiwn
ddrafft cofnodion cyfarfodydd Cymdeithas CYSAGau Cymru ar gael o
fewn bythefnos i dair wythnos o’r cyfarfod er mwyn i gyrff
CYSAGau unigol fedru trafod eu cynnwys. Awgrymodd bod y Cysag yn
llythyru Ysgrifennydd y Gymdeithas i’w hatgoffa am y drefn
hon ac yn gofyn iddi geisio sicrhau bod y cofnodion drafft ar gael
o fewn y priod amser. Aeth yr Is-Gadeirydd rhagddo wedyn i
amlinellu’r sefyllfa yng nghyswllt enwebiadau i Bwyllgor
Gwaith y Gymdeithas.
|
|
|
|
Penderfynwyd gofyn
i’r Pennaeth Gwasanaeth (Addysg) anfon llythyr at Tania ap
Sion, Ysgrifennydd Cymdeithas CYSAGau Cymru yn pwysleisio’r
pwysigrwydd o gylchredeg cofnodion drafft cyfarfodydd y Gymdeithas
o fewn yr amserlen a gytunwyd er mwyn galluogi cyrff Cysagau unigol
i drafod y materion yn codi ohonynt.
|
|
|
|
10
|
CYFARFODYDD NESAF Y CYSAG
|
|
|
|
|
Nodwyd bod dau
gyfarfod nesaf y Cysag am y flwyddyn wedi’u rhaglennu ar
gyfer dydd Mawrth, 13 Hydref, 2009 am ddau o’r gloch y
prynhawn ac ar gyfer dydd Llun, 8 Chwefror, 2010 am ddau o’r
gloch y prynhawn.
|
|
|
|
|
|
Cyn cau’r
cyfarfod adroddodd y Cadeirydd mai hwn fyddai cyfarfod olaf y CYSAG
y byddai Mr Gwyn Parri, y Pennaeth Gwasanaeth Addysg yn ei fynychu
ac mai Mr Ian Roberts, y Swyddog Addysg Uwchradd fyddai’n
cymryd y cyfrifoldeb am y CYSAG o heddiw ymlaen. Diolchodd y
Cadeirydd ac aelodau’r CYSAG i Mr Gwyn Parri am ei gefnogaeth
a’i arweiniad.
|
|
|
|
|
|
Cynghorydd
E.G.Davies
|
|
Cadeirydd
|
|
|