|
3
|
AROLWG LLYWODRAETHU CORFFORAETHOL
|
|
|
|
|
|
i bwrpas cael trafodaeth
ragarweiniol cyflwynwyd adroddiad y Cyfarwyddwr Corfforaethol
Cyllid ar y materion hynny yn yr adroddiad arolwg uchod sy’n
cael effaith ar y Pwyllgor Archwilio. Wedyn rhoes y Cadeirydd
groeso i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cyllid annerch y
Pwyllgor ar gynnwys a phwrpas yr adroddiad.
|
|
|
|
|
|
Aeth y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cyllid rhagddo i ddweud
nad oedd canfyddiadau’r Arolwg Llywodraethu Corfforaethol yn
hysbys adeg cynnal cyfarfod blaenorol y Pwyllgor Archwilio ar 25
Mehefin, 2009 ac o’r herwydd, yn naturiol, nid oedd y
Pwyllgor hwnnw yn dymuno ystyried yr adroddiad ar y gweill.
Bellach mae’r Adroddiad Arolwg wedi’i gyhoeddi ac
mae ynddo nifer o argymhellion y rhoddwyd i’r Cyngor gyfnod o
ddwy flynedd i weithredu arnynt ac i unioni’r sefyllfa.
Felly nid oedd disgwyl i’r materion a godwyd yn yr
adroddiad gael eu datrys yn y tymor byr nac mewn un cyfarfod megis
hwnnw heddiw, a bydd raid mynd ati i flaenoriaethu’r camau a
gymerir. Credai mai un ffordd resymol i’r Pwyllgor
flaenoriaethu fuasai canolbwyntio, yn y lle cyntaf, ar baragraff 78
yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu Corfforaethol ac roedd
hwnnw’n ymddangos yn llawn dan bwynt 1.3 yr adroddiad uchod.
Yn yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu Corfforaethol dywedir, ym
mharagraff 78 nad yw’r Pwyllgor Archwilio yn medru rhoddi
sicrwydd annibynnol, sicrwydd y dylai fedru ei roddi, a hynny
oherwydd bod ei gyfarfodydd, yn aml, yn cael eu cloffi gan wrthdaro
gwleidyddol personol. Er bod materion eraill yn yr Adroddiad
Arolwg yn ymwneud â dull systematig yr Awdurdod hwn o drin
llywodraethu a rheoli risg, er enghraifft, ac yn cyffwrdd â
chylch gorchwyl y Pwyllgor hwn, roeddent er hynny yn faterion y
buasai’n fwy priodol eu hystyried unwaith y bydd y
Rheolwr-gyfarwyddwr Dros Dro newydd yn ei swydd a’r Bwrdd
Adfer ar ei draed. Roedd rhoddi sylw i’r materion hynny
a nodwyd ym Mharagraff 78 yr Adroddiad Archwilio yn fan cychwyn da
i’r Pwyllgor Archwilio hunanasesu ac mae hyn yn barhad
i’r drafodaeth o’r cyfarfod cynt yng nghyswllt
swyddogaethau a chyfrifioldebau’r Pwyllgor a nodir yn ei
gylch gorchwyl a pha mor dda y mae’n cyflawni’r
materion hyn a hefyd a oes angen eu hadolygu.
|
|
|
|
|
|
Er bod y sylw mwyaf wedi bod ar y diffygion hynny a nodwyd
yn yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu Corfforaethol mae’n deg
dweud hefyd bod llawer o bethau da yn null y Pwyllgor Archwilio o
weithio. Ym Môn mae gan yr Awdurdod draddodiad hir o
gael Pwyllgor Archwilio ac ef oedd un o’r awdurdodau lleol
cyntaf i sefydlu Pwyllgor i’r pwrpas hwnnw. Hefyd, mae
llawer o’r gwaith a wna’r Pwyllgor dan ei raglen waith
yn bodloni llawer iawn o ddisgwyliadau Pwyllgor Archwilio a’r
un pryd yn adlewyrchu arfer dda. Mae’r camau a gymerwyd
neu y bwriedir eu cymryd i wella’r Pwyllgor a’i ddull o
weithio yn cynnwys darpariaeth i sicrhau bod aelodau’r
Pwyllgor Archwilio yn derbyn hyfforddiant priodol, ac roedd
paragraff 2.1 yr adroddiad yn crybwyll sesiwn hyfforddiant a
drefnwyd i’r aelodau ar 19 Mehefin pryd y cafwyd anerchiad
gan Glen Palethorpe o RSM Bentley Jennison ar swyddogaeth
Pwyllgorau Archwilio. Hyfforddiant oedd hwn yn seiliedig ar yr
ymarferion gorau hynny a amlinellwyd yng nghyhoeddiad CIPFA (Audit
Committees : Practical Guidance for Local Authorities 2005) a
chyfeiriwyd at hwn yn y troednodyn i baragraff 78 yr Adroddiad
Arolwg Llywodraethu Corfforaethol ac yn seiliedig hefyd ar
gyfarwyddiadau mwy diweddar gan Fforwm Llywodraethu Gwell CIPFA.
Cafodd yr hyfforddiant hwn groeso gan y rheini oedd
arno.
|
|
|
|
|
|
Yng nghyswllt y gwendidau hynny a nodwyd yn y
Pwyllgor Archwilio, rhaid peidio ag achub y blaen ar y
Rheolwr-gyfarwyddwr Dros Dro a’r Bwrdd Adfer a benodir gan
Lywodraeth Cynulliad Cymru ond mae’r un mor bwysig rhoddi
sylw cychwynnol i’r materion a nodwyd yn yr Adroddiad Arolwg
Llywodraethu Corfforaethol a phenderfynu ar gamau posib heb oedi
gormod. Yn yr ysbryd hwnnw y dylai’r cyfarfod hwn
ddechrau ystyried gwelliannau a chan gofio hefyd y bydd y Bwrdd
Adfer, o bosib, yn eu hailystyried. Roedd Rhan 3 yr adroddiad uchod
yn amlinellu’r camau posib i bwrpas cyflawni gwelliannau fel
a ganlyn -
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bu achlysuron hyfforddiant eraill a drefnwyd yn allanol
gan gyrff megis CIPFA yn ddefnyddiol yn y gorffennol ac efallai y
byddant felly eto yn y dyfodol. Gall y rhain fod yn gostus
(£400 y dydd a chostau teithio a chynhaliaeth). Mae
modd trefnu hyfforddiant bob amser i’r aelodau ac yn enwedig
i Gadeirydd ac Is-Gadeirydd y Pwyllgor gan ddisgwyl y bydd yr
aelodau yn aros ar y Pwyllgor Archwilio i gael budd o’r
hyfforddiant hwnnw. Buasai trosiant ymhlith yr aelodaeth yn
milwrio yn erbyn yr amcan hwn. Hefyd, yn ddiweddar, cafwyd
gwybodaeth am y bwriad gan Grwp Archwilio Mewnol Gogledd Cymru i
ddarparu sesiynau hyfforddiant i Awdurdodau Gogledd Cymru a bod un
sesiwn wedi’i threfnu ar gyfer 29 Hydref yn benodol i aelodau
Pwyllgorau Archwilio a staff Archwilio Mewnol; mae modd trefnu i
aelodau’r Pwyllgor Archwilio fynychu’r hyfforddiant hwn
os ydynt o’r farn y buasai hynny o gymorth iddynt o ran
darparu gwybodaeth gefndirol a darparu canllaw i ymarfer
da.
|
|
|
|
|
3.2
|
Rhestr Siecio Hunanasesiad
|
|
|
|
|
|
Roedd y cyhoeddiad y cyfeiriwyd ato yn y troednodyn i
baragraff 78 a’r hyfforddiant hwnnw a ddarparwyd ar 19
Mehefin yn crybwyll rhestr siecio hunanasesiad i Bwyllgorau
Archwilio. Ynghlwm fel Atodiad A wrth yr adroddiad roedd
rhestr siecio o’r fath a honno’n gofyn cwestiynau
ynghylch y Pwyllgor Archwilio am y tasgau hynny y gellid disgwyl
i’r Pwyllgor eu cyflawni a hefyd y tasgau hynny y gallai
amcanu i’w cyflawni ac ymateb awgrymedig i rai o’r
cwestiynau syml uniongyrchol. Gan mai hunanasesiad yw hwn
mae’n fater i aelodau’r Pwyllgor ei hun ei ystyried a
nodi trwy eu hymateb beth yw’r blaenoriaethau ar gyfer
gweithredu. Priodol dweud bod y rhestr siecio hon yn
uchelgeisiol a rhai o’r cwestiynau arni yn gymhleth ac yn
teilyngu trafodaeth gytbwys a manwl. Oherwydd hynny roedd y
Cyfarwyddwr yn awgrymu mai’r ffordd orau o gynnal trafodaeth
ar y rhestr siecio fuasai mewn cyd-destun gweithdy anffurfiol ond
yn gyntaf efallai bod raid darparu rhagor o hyfforddiant fel bod yr
aelodau mewn sefyllfa i wynebu’r cwestiynau hynny sydd ar y
rhestr siecio ac ystyried felly eu blaenoriaethau fel Pwyllgor
Archwilio.
|
|
|
|
|
3.3
|
Calendr y Pwyllgor Archwilio
|
|
|
|
|
|
Nodwyd yn y rhestr siecio a hefyd gan y Cadeirydd bod
angen calendr rheolaidd o dasgau i’r Pwyllgor eu cyflawni
gyda dyddiadau. Darparwyd fersiwn ddrafft o’r calendr
yn Atodiad B a gwahoddwyd y Pwyllgor i’w fabwysiadu.
Mae’n bosib y bydd rhagor o eitemau yn cael eu
hychwanegu at y calendr wrth i’r Pwyllgor fynd trwy’r
rhestr siecio ac wrth iddo adolygu ei swyddogaeth a’i
gyfrifoldebau. Fodd bynnag, cyflwynwyd calendr fel dogfen y
mae modd i’r Pwyllgor ei mabwysiadu fel rhaglen waith am y
tro.
|
|
|
|
|
3.4
|
Siartr i’r Pwyllgor Archwilio
|
|
|
|
|
|
Roedd y Cadeirydd wedi cynnig y dylid darparu siartr
i’r Pwyllgor Archwilio a dehonglwyd y cais fel un am grynodeb
o gylch gorchwyl y Pwyllgor sydd hefyd yn nodyn i atgoffa aelodau
bod raid osgoi ymddygiad all arwain at y math o feirniadaeth a geir
ym mharagraff 78 yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu Corfforaethol.
Roedd siartr awgrymedig ynghlwm fel Atodiad C a honno’n
rhestru disgwyliadau’r Pwyllgor Archwilio fel y gwelir y
rheini yn y Cyfansoddiad ac yn rhoddi sylw hefyd i beth o’r
feirniadaeth o’r Pwyllgor yn yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu
Corfforaethol. Dogfen ddrafft yn unig oedd hon ar gyfer
sylw’r Pwyllgor ac nid oedd disgwyl i’r aelodau lofnodi
ar hyn o bryd. Unwaith y bydd y Bwrdd Adfer yn ei le
rhagwelir y bydd yn dymuno cyflwyno sylwadau ar y ddogfen a
chyfrannu tuag ati.
|
|
|
|
|
|
i gloi, dywedodd y
Cyfarwyddwr Corfforaethol Cyllid, bod peth gwaith da wedi’i
wneud yn barod ar friffio’r Pwyllgor yng nghyswllt ymarfer da
ond bod modd gwneud rhagor. Efallai y bydd raid cael cyfarfod
o fath gweithdy i’r aelodau fynd trwy’r hunanasesiad yn
fanylach. Yn y cyfamser, argymhellwyd bod y Pwyllgor yn
mabwysiadu’r calendr yn Atodiad B a’r siartr yn Atodiad
C.
|
|
|
|
|
|
Diolchodd y Cadeirydd i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol
Cyllid am ei adroddiad a’i sylwadau ac ychwanegodd iddo
alw’r cyfarfod hwn o’r Pwyllgor Archwilio yn sgil y
drafodaeth yn y cyfarfod blaenorol ar 25 Mehefin. Yn
bersonol, credai bod y cyfarfod hwn y cam cyntaf yn rhaglen waith y
Pwyllgor Archwilio i adennill parch a ffydd y Cyngor a’r
cyhoedd yn gyffredinol yn nulliau monitro’r Cyngor. Un
o’r ystyriaethau pwysicaf i aelodau’r Pwyllgor
Archwilio yw sicrhau bod hwnnw yn effeithiol; a dyma’r rheswm
am gyflwyno rhestr siecio hunanasesu i’r Pwyllgor edrych yn
fanwl ar beth y dylai fod yn ei wneud. Fel Cadeirydd roedd yn
gobeithio y buasai’r rhestr siecio hon yn sylfaen i’r
Pwyllgor adeiladu arni ac yn ganllaw bob amser i lywio swyddogaeth
y Pwyllgor yn y dyfodol fel Pwyllgor Archwilio effeithiol.
Cyffelybodd y Pwyllgor Archwilio i larwm tân ddomestig;
dyfais sy’n flinder ar adegau ond yn gwneud yr hyn y dylai ei
wneud, hynny ydyw rhoddi i ni rybudd am fwg ac am beryglon posib.
Felly hefyd y Pwyllgor Archwilio - roedd yn rhaid iddo
weithredu fel larwm tân i’r Cyngor; ar adegau mae peth
o’r fath yn flinder ond cyflawni swyddogaeth y mae’r
larwm a mater i’r aelodau yw sicrhau bod y Pwyllgor yn
gweithio’n briodol bob amser. Roedd yn rhaid i’r
Aelodau ofyn beth y mae’n rhaid ei gyflawni i ddatblygu o fod
yn Bwyllgor digonol i fod yn Bwyllgor rhagorol, a mater hefyd
i’r Aelodau yw penderfynu ym mha fodd y byddant yn symud
ymlaen. Credai bod gan y Pwyllgor y gallu i fod yn dîm
gwirioneddol dda, ac fel Cadeirydd roedd yn fodlon wynebu’r
her; teimlai’n siwr bod yr Aelodau yn rhannu’r dyhead
hwn. Cyn agor y drafodaeth i’r Aelodau rhoes y
Cadeirydd wahoddiad i gynrychiolwyr Archwilio Allanol ac Archwilio
Mewnol rannu sylwadau gyda’r Pwyllgor ynghylch beth yw
arferion da i Bwyllgor Archwilio.
|
|
|
|
|
|
Yn ôl ei phrofiad o weithio i awdurdodau lleol yng
Nghymru ac yn Lloegr dywedodd Mrs Lynn Hine, PWC bod cael Pwyllgor
Archwilio y tu mewn i’r strwythur Pwyllgorau ynddo’i
hun yn beth da. Y mae’n arfer dda i’r cynghorau
gael Pwyllgor Archwilio. Yng nghyd-destun y drafodaeth a
gafwyd yn y cyfarfod cynt pryd y bwriwyd amheuaeth ar ddyfodol y
Pwyllgor Archwilio gan rai aelodau, aeth ymlaen i sôn y
buasai’r Awdurdod yn cymryd cam yn ôl, petai, yn sgil
yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu Corfforaethol fel cam cyntaf, yn
cael gwared â nodwedd sydd yn arfer dda mewn Llywodraethu.
Felly ei chyngor taer hi oedd bod yr Awdurdod yn cadw’r
Pwyllgor Archwilio ac yn ystyried sut i hyrwyddo ei
effeithiolrwydd. Y Pwyllgorau Archwilio mwyaf effeithiol mewn
Llywodraeth Leol yw y rheini sy’n glynu wrth ganllawiau
ymarfer da, sef rhoddi barn wleidyddol o’r neilltu fel bod y
Pwyllgor yn medru canolbwyntio ar sicrhau bod y Pwyllgor yn cael ac
yn darparu sicrwydd bod amgylchedd rheoli cadarn yn ei le.
Petai’r Pwyllgor yn medru dweud ei fod yn cyflawni y
rhan fwyaf o’r tasgau hynny ar y rhestr siecio yna, heb
amheuaeth, buasai’n un o’r Pwyllgorau gorau; ond y
Pwyllgorau Archwilio gorau yw’r rheini sydd, bob amser, yn
herio eu hunain yn seiliedig ar bethau tebyg i’r rhestr
siecio a dylai’r Pwyllgor Archwilio hwn yn Ynys Môn
amcanu at gyflawni y nodau ar y rhestr siecio, a thros gyfnod o
amser mynd ati i asesu a ydyw’n cyflawni’r tasgau
hynny’n effeithiol. O safbwynt PWC pleser oedd gweld y
Pwyllgor Archwilio yn ystyried symud ymlaen ac er nad oedd
hi’n bosib datrys materion yn llawn yn y tymor byr fe
ddylai’r swyddogaeth archwilio allanol annog y Pwyllgor i
gychwyn ar y siwrnai - o bosib trwy gynnal gweithdy i ystyried y
cerrig sylfaen a’r cynlluniau gweithredu sy’n
angenrheidiol dros gyfnod o amser fel bod modd cyflawni’r
disgwyliadau ar y rhestr siecio.
|
|
|
|
|
Gan Mr Patrick Green, RSM
Bentley Jennison, cafwyd sylwadau o safbwynt Archwilio Allanol, a
dywedodd bod cyfrifoldebau Archwilio Mewnol yn wahanol i rai
Archwilio Allanol. Barnai bod yr Uned Archwilio Mewnol yn
rhoddi i’r Awdurdod y ddarpariaeth gefnogol sylfaenol ac yn
cyflawni ei gyfrifoldebau yn ôl y rheini a roddwyd iddo gan
yr Awdurdod, h.y. mae’r Awdurdod ar y cychwyn yn penderfynu
pa feysydd y mae’n dymuno cael sicrwydd bod y
rheolaethau’n gweithio’n iawn. Yn ddelfrydol
dylai’r Awdurdod fel corff wybod yn glir beth yw’r
risgiau a sut y mae’r rheini yn cael eu rheoli, ac yn ei dro
gallai’r Pwyllgor Archwilio, ar ddiwedd y flwyddyn, ddarparu
Datganiad Rheolaeth Fewnol yn seiliedig ar sicrwydd bod y Datganiad
hwnnw yn gadarn. Deuai rhan helaeth o’r sicrwydd hwnnw
trwy’r Uned Archwilio Mewnol ac yn seiliedig ar gynllun
archwilio cytunedig; buasai’r Pwyllgor yn monitro’r
deilliannau i’r Uned Archwilio Mewnol ac yn gofyn iddo am
sicrwydd bod pethau’n gweithio fel y dylent weithio a gofyn
hefyd am arwyddion os oedd pethau yn mynd o chwith. Pe
âi pethau o chwith buasai’r Pwyllgor yn disgwyl cynllun
i gymryd camau unioni ac o gofio hyn un o’r tasgau sylfaenol
y mae’r Uned Archwilio Mewnol yn ei phwysleisio yw monitro
argymhellion ac a ydyw’r rheini yn cael eu gweithredu ai
peidio fel bod y Pwyllgor wedyn yn gallu cael sicrwydd bod unrhyw
ddatganiad ar yr hyn a gyflawnir mewn gwirionedd yn cael ei
gyflawni. Y pwyllgorau gweithredol gorau yw’r rheini
gydag amcanion clir - rhai sy’n medru rhoddi sicrwydd
i’r rhiant gorff, boed hwnnw yn Fwrdd neu’n Gyngor.
Roedd yr hyn a gynigiwyd yn y cyfarfod hwn, trwy gyfrwng yr
atodiadau, yn rhoddi man cychwyn da ac fe ddylai’r rhestr
siecio yn arbennig ysgogi trafodaeth. Roedd y rhan fwyaf o
gleientau RSM Bentley Jennison yn troi at restrau siecio o’r
fath ac yn gweithio trwy’r rheini’n flynyddol i sicrhau
eu bod ar y trywydd iawn. Mae ymarferiad o’r fath yn
cael ei gydnabod fel disgyblaeth dda.
|
|
|
|
Roedd Aelodau’r
Pwyllgor yn gytûn yn gyffredinol ynghylch gwerth y Rhestr
Siecio yn Atodiad A fel canllaw i hunanasesu a hefyd fel ffordd o
sicrhau bod y Pwyllgor yn perfformio fel y dylai. Yn ogystal
roeddynt yn derbyn y calendr yn Atodiad B fel dyfais ddefnyddiol
i’w hatgoffa o’r tasgau hynny y dylai’r Pwyllgor
eu cyflawni erbyn yr amserau penodedig, ac yn derbyn y Siartr yn
Atodiad C yn ysbryd y datganiad o fwriad. Yn ystod y
drafodaeth gwnaed rhai pwyntiau gan gynnwys y rhai a ganlyn
-
|
|
|
|
Ÿ
|
Er ei fod yn cytuno gyda’r syniad o gael rhestr
siecio ac yn cydnabod hefyd bod angen rhagor o hyfforddiant roedd y
Cynghorydd Jim Evans yn pryderu ychydig oherwydd y gallasai’r
Rheolwr-gyfarwyddwr Dros Dro newydd fod eisiau symud ymlaen mewn
dull gwahanol.
|
|
|
|
|
|
Eglurodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cyllid bod y Rhestr
Siecio wedi’i llunio fel man cychwyn a’r bwriad oedd
bod y Pwyllgor yn gweithio ei ffordd trwyddi ac yn ystyried a
ydyw’n cyflawni rhyw dasg benodol ai peidio - os nad ydyw
ystyrir hefyd a ydyw’r dasg yn flaenoriaeth wirioneddol.
Felly nid rhestr o bethau i’w cyflawni o
angenrheidrwydd oedd y Rhestr Siecio, ond canllaw i asesu beth
y mae’r Pwyllgor yn ei wneud a ddim yn ei wneud, ac os
oes unrhyw fylchau, roedd y rhestr yn ffordd o benderfynu ar
flaenoriaethau.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
A derbyn bod y Pwyllgor Archwilio, yn briodol iawn, yn
ceisio egluro ei fwriadau i weithio mewn ffordd sydd yn ddilychwin,
gofynnodd y Cynghorydd Barrie Durkin a oedd hi’n briodol i
aelod o’r Pwyllgor Archwilio hefyd fod yn aelod
o’r Prif Bwyllgor Sgriwtini o gofio y bydd mater a fu’n
destun sgriwtini o bosib angen sylw’r Pwyllgor Archwilio
hefyd. Mewn sefyllfa o’r fath, mae’n bosib y gall
aelod sydd ar y ddau bwyllgor ei gael ei hun yn anfwriadol mewn
congl.
|
|
|
|
|
|
Cafwyd sylw gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cyllid bod
gwaharddiad ar aelodau’r Prif Bwyllgor Sgriwtini dan y
Cyfansoddiad rhag bod yn rhan o unrhyw drafodaeth ar unrhyw fater y
gallasant fod wedi bod yn rhan ohoni ar y Pwyllgor Gwaith h.y. ni
chânt sgriwtineiddio eu hunain. Nid oedd y ddarpariaeth
hon yn berthnasol i’r Pwyllgor Archwilio ond efallai y dylai
fod a hynny er mwyn ymarfer da. Fodd bynnag, gan fod
pwyllgorau’r Awdurdod yn cydymffurfio gyda gofynion balans
gwleidyddol mae’n anodd i grwpiau unigol, a hynny oherwydd
arithmetig y dyraniadau, osgoi sefyllfa lle mae aelodau’r
grwpiau hynny’n gwasanaethu ar ragor nag un Pwyllgor.
Ond yn ôl profiad Mrs Lynn Hine, PWC nid oedd
awdurdodau eraill wedi gweld hyn yn creu gwrthdaro ac er na fedrai
gyflwyno barn gyfreithiol ar y mater roedd hi’n disgwyl gweld
dyfeisiau diogelu yn eu lle, megis darpariaeth i ddatgan
diddordeb.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Dywedodd y Cynghorydd Eric Jones y ceid cyfyngiadau caeth
iawn yng nghyswllt aelodaeth y Pwyllgor Archwilio petai gwaharddiad
ar aelodau’r Prif Bwyllgor Sgriwtini a hefyd ar
aelodau’r Pwyllgor Gwaith rhag gwasanaethu ar y Pwyllgor a
bod modd datrys unrhyw wrthdaro posib trwy ddatgan diddordeb.
Wrth droi at fater arall cyfeiriodd y Cynghorydd Jones at un
o’r ymrwymiadau yn y Siartr yn Atodiad C lle gofynnir i
aelodau edrych ar y darlun mawr, a chan gofio bod profiad yn dangos
bod aelodau yn styfnig o blwyfol ac o diriogaethol yn eu hagweddau
at faterion penodol, buasai perswadio y rhain i newid hen arferion
a cheisio’u perswadio i weld y darlun mawr er lles Ynys
Môn yn gyffredinol, yn fater a allai greu problemau. O
ran hyfforddiant, roedd y Cynghorydd Eric Jones yn bleidiol iawn i
weld aelodau’r Pwyllgor Archwilio yn mynychu’r
sesiwn hyfforddiant ar y gweill i Awdurdodau Gogledd Cymru a than
nawdd Grwp Archwilio Mewnol Gogledd Cymru ac yn ei gweld fel ffordd
ymarferol a chost effeithiol iawn o wneud pethau a chynigiodd y
dylid gwneud trefniadau ar gyfer y sesiwn. Cafodd ei eilio
gan y Cynghorydd H. Eifion Jones.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Wedyn cyfeiriodd y Cynghorydd Selwyn Williams at fater
rheoli’r agenda fel a nodwyd yn y Rhestr Siecio Hunanasesu yn
Atodiad A, a gofynnodd a oedd yr holl awdurdodau yn gweithio yn
ôl yr un rhestr yng nghyswllt rhannu agenda. Soniodd
bod y pentwr o ddefnyddiau y mae’r aelodau yn ei dderbyn yn
peri anhawster iddynt wneud cyfiawnder â’r gwaith papur
y tu mewn i’r amser penodedig rhwng derbyn yr adroddiadau
a’r cyfarfod gwirioneddol.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mewn ymateb dywedodd Mrs Lynn Hine, PWC bod y rhan fwyaf
o’r awdurdodau yn gweithio yn ôl amserlen a’r
papurau yn cael eu rhannu wythnos cyn y cyfarfod; ond yn achlysurol
roedd rhai sefydliadau yn gweithio yn ôl rhybuddion hwy.
Ond pan fo raid cydymffurfio gyda dyddiadau cau caeth yn y
byd cyfrifeg mae adroddiadau drafft yn cael eu hanfon ymlaen llaw
a’r rheini wedyn yn cael eu diweddaru yn y cyfarfod ei
hun.
|
|
|
|
|
Ÿ
|
Yng nghyswllt Rhestr Siecio Atodiad A, dywedodd y
Cynghorydd H. Eifion Jones yr hoffai ef yn fawr weld y Pwyllgor yn
cael trafodaethau preifat o bryd i’w gilydd gyda’r
Pennaeth Archwilio Mewnol a’r Archwiliwr Allanol yn
bresennol. Roedd yn croesawu’r calendr yn Atodiad B ac
yn cynnig ei dderbyn. O ran y Siartr, tybiodd efallai y dylai
gyfeirio at annibyniaeth Cadair y Pwyllgor Archwilio a hefyd at
unrhyw gyfrifoldebau ychwanegol y bydd swyddog o’r fath yn eu
cael o bosib. Wedyn awgrymodd bod y tri aelod absennol o
gyfarfod heddiw yn cael y cyfle i gyflwyno sylwadau ar y syniad o
gyflwyno Siartr ac ar y fersiwn ddrafft fel y cyflwynwyd honno a
chyn ei mabwysiadu. Yng nghyswllt Cadair y cyfarfod dywedodd
y Cadeirydd y buasai bob amser yn gweithredu’n annibynnol a
gwnaeth sylw pellach y dylai cwestiwn annibyniaeth y Gadair gael ei
gladdu ar ôl cyfarfod heddiw. Roedd yn gobeithio bod y
Siartr yn cyfleu yn gywir ystyr Pwyllgor Archwilio o ran bod yn
annibynnol ac yn anwleidyddol a’r nod yw canolbwyntio
sylw’r aelodau ar beth y dylai’r Pwyllgor ei wneud a
sut y dylai wneud hynny. Soniodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol
Cyllid mai dogfen ddrafft oedd y Siartr, un a ffurfiwyd mewn
ymgynghoriad gyda’r Cadeirydd a bydd raid diwygio rhagor arni
a’i gwella cyn ei mabwysiadu fel dogfen derfynol i’r
aelodau ei llofnodi. Roedd hi’n bur debyg hefyd y
buasai’r Bwrdd Adfer, a fydd yn goruchwylio ymateb y Cyngor i
argymhellion yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu Corfforaethol, yn
dymuno ystyried dogfen o’r fath a chyfrannu efallai ati.
Felly roedd yn awgrymu bod y Pwyllgor yn mabwysiadu’r
Siartr ar y ddealltwriaeth y bydd yn cael ei hailhystyried ar
ôl penodi’r Bwrdd Adfer ac ar ôl rhoddi rhagor o
hyfforddiant i aelodau’r Pwyllgor ac ar ôl rhoi’r
cyfle i’r aelodau absennol gyflwyno sylwadau ar y ddogfen.
Cynigiodd y Cynghorydd Barrie Durkin bod y Siartr yn Atodiad
C yn cael ei mabwysiadu ar y ddealltwriaeth hon a chafodd ei eilio
gan y Cynghorydd H. Eifion Jones.
|
|
|
|
|
Cyn cau’r drafodaeth
ar y mater, rhoes y Cadeirydd gyfle i’r Cynghorydd H. Eifion
Jones godi pwyntiau mwy cyffredinol yn codi o’r Adroddiad
Arolwg Llywodraethu Corfforaethol gan gydio mewn cais a gyflwynwyd
gan y Cynghorydd ar ddechrau’r cyfarfod. Yn y lle
cyntaf gofynnodd y Cynghorydd H. Eifion Jones am gadarnhad bod yr
Archwiliwr Cyffredinol wedi cael gwybod bod mater y Graig-wen
wedi’i ddatrys. Roedd yr Adroddiad Arolwg Llywodraethu
Corfforaethol yn dweud, dan Baragraff 12, bod Graig-wen yn ffactor
arwyddocaol yn y diffyg cydweithrediad rhwng y Pwyllgor Gwaith
a’r Tîm Rheoli Corfforaethol a than y paragraff hwn
mae’r Archwiliwr Cyffredinol yn gofyn i’r Cyngor am
sicrwydd, cyn pen mis i gyhoeddi’r Adroddiad Arolwg, bod
mater y Graig-wen wedi’i ddatrys. Ar ôl
ymgynghori gyda’r Rheolwr-gyfarwyddwr Dros Dro ar ddydd
Mawrth, 11 Awst, dywedodd y Cynghorydd Clive McGregor, Arweinydd y
Cyngor y gallai gadarnhau bod llythyr wedi’i yrru at yr
Archwiliwr Cyffredinol yn cadarnhau bod mater y Graig-wen yn
perthyn i’r gorffennol. Yn ail cyfeiriodd y Cynghorydd
H. Eifion Jones at Baragraffau 39 a 41 yr Adroddiad Arolwg
Llywodraethu Corfforaethol yng nghyswllt yr agendor rhwng
Arweinyddiaeth wleidyddol ac arweinyddiaeth reoli’r Cyngor.
Roedd y Cynghorydd Jones dan yr argraff bod cyfarfod yn mynd
i gael ei gynnal rhwng y Tîm Rheoli Corfforaethol a’r
Pwyllgor Gwaith i drafod ymateb y Tîm Rheoli i lythyr a
yrrwyd gan y Pwyllgor Gwaith at yr Archwilwyr yn Rhagfyr, 2008.
Yn y llythyr hwnnw roedd sylwadau am y Tîm Rheoli.
Gofynnodd a oedd y cyfarfod hwn wedi’i gynnal a hefyd
beth oedd y canlyniadau. Cyfeiriodd at gyfweliad radio y
Dirprwy Arweinydd lle y dywedodd bod ymddiheuriad yn mynd i gael ei
gyfeirio i’r Tîm Rheoli yn y cyfarfod uchod. Mewn
ymateb dywedodd Arweinydd y Cyngor bod y cyfarfod hwnnw
wedi’i ohirio gan fod rhai o aelodau’r Tîm Rheoli
Corfforaethol ar wyliau. Ond ei fwriad ef ac un y Dirprwy
Arweinydd oedd cael cyfarfod preifat gyda’r Tîm Rheoli
i drafod yn briodol ymateb y Tîm Rheoli i’r llythyr a
yrrwyd gan y Pwyllgor Gwaith at yr Archwilwyr yn Rhagfyr, 2008.
Yn gyntaf roedd yn gobeithio y buasai’r Cynghorydd
Jones a’r Pwyllgor yn derbyn ei air y câi’r
cyfarfod ei gynnal ac yn ail y byddai’r materion yn cael sylw
priodol.
|
|
|
|
Wrth ailgydio yn y
drafodaeth ar swyddogaeth y Pwyllgor Archwilio aeth y Cynghorydd
Tom Jones, Deilydd Portffolio Cyllid ymlaen i gymeradwyo’r
calendr fel syniad da iawn. Ond hefyd atgoffodd y Pwyllgor
bod angen adolygu’r Gofrestr Risgiau. Nododd y
Cadeirydd y bydd eitemau newydd yn codi wrth i’r Pwyllgor
edrych ar y Rhestr Siecio ac ychwanegodd y Rheolwr Archwilio bod
trefniadau mewn llaw i alw cyfarfod o’r Is-Bwyllgor
Llywodraethu a Rheoli Risg. Awgrymodd y Cynghorydd Barrie
Durkin y dylid ystyried darparu siartr cyflawniadau fel arwydd clir
a phendant bod cynnydd yn digwydd. Wedyn dywedodd y Cadeirydd
mai un o ofynion y Pwyllgor Archwilio oedd cyflwyno i’r
Cyngor adroddiad blynyddol ar ei waith, a’i fod ef, fel
Cadeirydd, yn sicr yn mynd i gyflwyno’r Datganiad hwn
i’r Cyngor.
|
|
|
|
Penderfynwyd
-
|
|
|
|
Ÿ
|
derbyn y Rhestr Siecio Hunanasesiad yn Atodiad A fel
canllaw i asesu effeithiolrwydd ac i bennu
blaenoriaethau;
|
|
|
Ÿ
|
mabwysiadu’r Calendr o dasgau yn Atodiad B fel
rhaglen waith dros dro;
|
|
|
Ÿ
|
mabwysiadu’r Siartr i’r Pwyllgor
Archwilio yn Atodiad C fel dogfen ddrafft gychwynnol;
|
|
|
Ÿ
|
gofyn i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cyllid
wneud trefniadau i aelodau’r Pwyllgor Archwilio fynychu
hyfforddiant i Awdurdodau Gogledd Cymru ar 29 Hydref, 2009 ac a
drefnir gan Grwp Archwilio Mewnol Gogledd Cymru;
|
|
|
Ÿ
|
cefnogi’r awgrym bod gweithdy i aelodau’r
Pwyllgor Archwilio, ar ôl iddynt gael yr hyfforddiant
ychwanegol hwn, yn cael ei drefnu i gychwyn ar y gwaith o ystyried
y rhestr siecio hunanasesu.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Y Cynghorydd R.
Llewelyn Jones
|
|
Cadeirydd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|